एलोभेरा (घ्यूकुमारी) का फाइदाहरू

एलोभेरा के हो र यसको परिचय

एलोभेरा, जसलाई नेपालीमा घ्यूकुमारी पनि भनिन्छ, एक प्रकारको झारजस्तै देखिने हरियो र गुदिलो बोट हो। यसको पात मोटा र रसिला हुन्छन् जसभित्र चिसो, गाढा जेलजस्तो पदार्थ हुन्छ। एलोभेरा संसारका धेरै देशमा पाइन्छ, विशेषगरी तातो ठाउँहरूमा राम्रोसँग उब्जन्छ। नेपालमा पनि घरको आँगन, गमलामा वा बगैँचामा सजिलै रोप्न सकिन्छ। यो बोट मात्र सुन्दर नभएर औषधीय गुणले भरिएको हुन्छ। प्राचीनकालदेखि आयुर्वेद, युनानी, चिनी, तथा थुप्रै परम्परागत उपचार प्रणालीमा एलोभेरालाई विशेष स्थान दिइएको छ। यो प्राकृतिक औषधिको रूपमा प्रयोग हुँदै आएको छ र अहिले आधुनिक विज्ञानले पनि यसको महत्व प्रमाणित गरिसकेको छ।

छालासम्बन्धी फाइदाहरू

एलोभेराको सबैभन्दा बढी प्रयोग छाला (त्वचा) को हेरचाहमा हुन्छ। एलोभेराको जेल छालामा लगाउँदा चिसो अनुभव हुन्छ, जसले जलन, घाउ, डढेको छाला, र एलर्जी कम गर्छ। अनुहारको दाग, डन्डिफोर, चायाँपोतो जस्ता समस्यामा एलोभेरा अत्यन्त उपयोगी मानिन्छ। नियमित रुपमा एलोभेरा जेल अनुहारमा लगाउँदा छाला नरम, चम्किलो र ताजा देखिन्छ। एलोभेरामा एन्टिब्याक्टेरियल र एन्टिअक्सिडेन्ट तत्व हुन्छन् जसले छालालाई संक्रमणबाट बचाउँछ। बजारमा पाइने धेरै फेसवास, क्रीम, लोशनमा एलोभेराको प्रयोग भएको पाइन्छ। एलोभेरा सुक्खा छालाका लागि पनि फाइदाजनक हुन्छ, किनभने यो छालामा नमी प्रदान गर्छ। सनबर्न भएको छालामा पनि एलोभेरा जेल लगाउँदा चाडै आराम मिल्छ।

स्वास्थ्यसम्बन्धी लाभ

एलोभेराको सेवन गर्दा शरीरमा थुप्रै स्वास्थ्य लाभ हुन्छ। बिहान खाली पेटमा एलोभेराको रस पिउँदा पाचनप्रणाली राम्रो हुन्छ। कब्जियत, ग्यास, पेटको अम्लता (एसिडिटी), अपच जस्ता समस्यामा एलोभेरा लाभदायक हुन्छ। यसले शरीरबाट विषालु पदार्थहरू (टक्सिन) बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ। एलोभेरा शरीरलाई चिसो राख्छ, त्यसैले गर्मीका समयमा विशेष उपयोगी मानिन्छ। एलोभेरामा पाइने भिटामिन ए, सी, ई, बी१२, फोलिक एसिड, क्याल्सियम, म्याग्नेसियम, र जिंकजस्ता पोषक तत्त्वहरू शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन मद्दत गर्छन्। एलोभेराले रगत सफा गर्छ र शरीरभित्रको अंगहरूलाई स्वस्थ राख्छ। मधुमेह (सुगर) का बिरामीले पनि डाक्टरको सल्लाहमा एलोभेरा सेवन गर्न सक्ने बताइन्छ।

कपाल र सौन्दर्य लाभ

एलोभेरा केवल छालाको लागि मात्र होइन, कपालको लागि पनि अत्यन्त लाभदायक हुन्छ। एलोभेराको जेल कपालको जरामा लगाउँदा कपाल झर्नु कम हुन्छ, नयाँ कपाल उम्रिन्छ, र कपाल मुलायम तथा चम्किलो देखिन्छ। यसले कपालमा भएको ड्यान्ड्रफ (फुलेरोग) हटाउन मद्दत गर्छ। एलोभेराले टाउकोको छालामा चिसोपना ल्याएर खुजली कम गर्छ। बजारमा पाइने धेरै श्याम्पु, कन्डिसनर, हेयरमास्क आदिमा एलोभेराको प्रयोग गरिन्छ। साथै, एलोभेरा नियमित रुपमा प्रयोग गर्दा प्राकृतिक तरिकाले सौन्दर्य बढ्छ। अनुहारमा चमक आउँछ, छाला सन्तुलित हुन्छ र मानिसको आत्मविश्वास पनि बढ्छ। एलोभेरालाई घरमै बनाइने प्राकृतिक सौन्दर्य सामग्रीको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।

घरायसी उपचार र सतर्कता

एलोभेराको उपयोग घरायसी उपचारमा पनि व्यापक रूपमा गरिन्छ। सामान्य घाउचोट, डढेको छाला, कीराबोकेर आउने एलर्जी, वा मुसा पर्नेजस्ता समस्यामा एलोभेराको जेल लगाउँदा चाडै आराम मिल्छ। स-साना बालबालिकाको रुखो छाला नरम बनाउन पनि यसको प्रयोग हुन्छ। महिलाहरूको महिनावारीसम्बन्धी पेट दुखाइ, र संक्रमणको सम्भावनामा पनि एलोभेराको सेवन उपयोगी मानिन्छ। तर, एलोभेरा सबैको लागि उपयुक्त नहुन सक्छ। केही व्यक्तिमा एलर्जी देखिन सक्छ, त्यसैले पहिलोपटक प्रयोग गर्दा अलिकति मात्र लगाएर परीक्षण गर्नु पर्छ। गर्भवती र स्तनपान गराइरहेका महिलाले पनि चिकित्सकको सल्लाहमा मात्र सेवन गर्नु उपयुक्त हुन्छ। बजारमा पाइने एलोभेरा उत्पादनहरू रसायन मिसिएको हुन सक्छ, त्यसैले सकेसम्म घरमै रोपिएको शुद्ध एलोभेरा प्रयोग गर्नु स्वास्थ्यका लागि राम्रो हुन्छ।

निष्कर्ष

एलोभेरा, जसलाई नेपालीमा घ्यूकुमारी भनिन्छ, एउटा प्राकृतिक औषधिको खजाना हो। यसले छाला, कपाल, पाचन, रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता, र सौन्दर्यको हेरचाहमा धेरै फाइदा पुर्‍याउँछ। घरमै सजिलै रोप्न मिल्ने यो बोटको सस्तो, सहज र स्वास्थ्यप्रद प्रयोगले हामीलाई स्वस्थ जीवनतर्फ उन्मुख गराउँछ। तर, सावधानीपूर्वक र सन्तुलित तरिकाले यसको प्रयोग गर्नु आवश्यक छ। एलोभेराको सही जानकारी र उपयोगले प्राकृतिक स्वास्थ्य संरक्षणमा ठूलो भूमिका खेल्न सक्छ।